Câu chuyện Tái ông thất mã trong cổ văn có chép: “Đắc mã thất mã nan tri họa phúc”, nghĩa là được ngựa mất ngựa chưa biết họa phúc ra sao.
Tóm tắt truyện Tái Ông thất mã. Tái Ông là tên gọi tắt của Tái Thượng Ông, một ông lão ở cửa ải Nhạn Môn Quan, nơi giáp với vùng biên giới phía Bắc của Trung Quốc.
Một ngày nọ, một con ngựa lang của Tái Ông bỗng nhiên đi mất. Người trong xóm được tin liền rủ nhau đến chia buồn. Tái Ông tươi cười, vui vẻ đáp: “Mất ngựa chưa chắc là điều họa, biết đâu đó là chuyện may”.
Vài ngày sau, con ngựa lang của Tái Ông lai trở về, dắt theo con ngựa cái khác. Hàng xóm nghe tin lại rủ nhau đến chúc mừng. Tái Ông nói: “Được ngựa chưa chắc là may. Biết đâu đó là họa”.
Tái Ông có người con trai, tuổi vừa thành niên, tính tình ham chơi nên bỗng nhiên có con ngựa mới thì thích lắm, ngày nào cũng cưỡi vào rừng săn nai, đuổi thỏ. Chẳng may, một hôm anh con trai ngã ngựa gãy chân. Tin đồn khắp nơi, hàng xóm lại chia buồn và nói: “Chà! Kỳ này ông lão rủi ro quá! Con trai gãy chân thật đau xót”. Tái Ông đáp rằng: “Con trai tôi gãy chân chưa chắc đó là họa. Biết đâu lại là chuyện may”.
Câu chuyện Tái ông thất mã – ảnh minh họa
Một năm sau, người Hồ kéo quân đến chiếm thành, nhà vua ra hịch truyền thanh niên đến tuổi phải đi lính. Con trai Tái Ông vì gãy chân nên được miễn. Kỳ tuyển binh đó nhiều thanh niên tử vong, con trai của Tái Ông thoát nạn, ở nhà phụng dưỡng cha già rất hiếu thảo.
Ý nghĩa câu chuyện “Tái ông thất mã, An tri họa phúc” mang đầy ý nghĩa về Nhân sinh quan:
Họa là gốc của Phúc, Phúc là gốc của Họa. Cho nên Họa – Phúc luân chuyển và tương sinh. Sự biến đổi ấy không thể nhìn thấy được, chỉ thấy cái kết quả của nó.
Hai điều Họa – Phúc cứ xoay vần với nhau, khó biết được, nên khi được Phúc thì không nên quá vui mừng mà quên đề phòng cái Họa sẽ đến. Khi gặp điều Họa thì cũng không nên quá buồn rầu đau khổ mà hãy giữ Điểm tĩnh, tinh thần lạc quan để vượt qua.
Thành ngữ “Tái Ông mất ngựa” có xuất xứ từ Trung Quốc. Câu chuyện được trích từ tác phẩm Hoài Nam Tử của Hoài Nam Vương Lưu An, cháu nội Hán Cao Tổ Lưu Bang nhà Hán Trung Quốc (202 TCN – 220 CN).
Xem thêm bài viết: Chiến thắng không phải là tất cả
