Giấc mộng kê vàng xuất phát từ điển tích Hoàng lương mộng (黃粱夢) trong truyện Chẩm trung ký (枕中记) của nhà văn Trầm Ký Tế (沈既济) đời nhà Đường. Đây là truyền thuyết rất nổi tiếng, được dịch sang tiếng Anh là Yellow Millet Dream.
- Mười câu chuyện ngắn của các loài động vật
- 7 mẩu chuyện đáng suy ngẫm
- 20 điều đáng ngẫm trong cuộc sống khiến bạn bừng tỉnh
Truyện kể rằng vào đời Đường Thái Tông, có một đạo sĩ tên là Lã Ông chu du tới Hàn Đan và ở trong một nhà khách nọ. Trong thời gian đó có một người trẻ tuổi tên là Lư Sinh cũng thường tới nhà khách đó để giết thời gian. Sau khi gặp Lã Ông, Lư Sinh kể chuyện mình sinh ra không gặp thời như thế nào cho Lã Ông nghe. Một lúc sau, có thể vì nói chuyện đả mệt Lư Sinh ngủ gật. Lã Ông với tay lấy từ phía sau lưng ra một chiếc gối ruột rỗng bằng gốm đưa cho Lư Sinh mượn và nói: “cho anh mượn dùng tạm”. Lư Sinh đón chiếc gối và ngủ ngay lập tức rồi chỉ một lát sau anh ta chìm vào một giấc mơ.
Giấc mộng Hoàng lương – ảnh minh họa
Trong giấc mơ anh ta thấy mình đi tới một cái sân, trong sân có một ngôi nhà lộng lẫy, người chủ ngôi nhà đó nhìn thấy Lư Sinh quần áo chỉnh tề liền mời anh ta vào trong và tiếp đãi rất ân cần, đồng thời lại gả cả con gái cho Lư Sinh. Mọi chuyện của Lư Sinh đều vô cùng thuận lợi. Lư Sinh được ghi tên trên bảng vàng và làm đến chức tể tướng. Nhưng sau đó Lư Sinh đã gặp phải chuyện phiền phức và bị giáng xuống làm tri huyện.
Thế nhưng 3 năm sau anh ta lại được triệu về kinh, và không lâu sau lại trở về chức tể tướng. Nhưng đúng vào lúc anh ta đang ở đỉnh cao của danh vọng, mọi chuyện đều như ý thì bị người khác vu cho tội mưu phản và bị bắt. Trước khi vào ngục Lư Sinh nói với vợ: “nhớ lại khi xưa lúc ta còn mặc áo vải đi lang thang trên phố Hàn Đan, tuy nghèo khổ nhưng lại tự do, và ăn thấy ngon miệng, ngủ cũng ngon giấc. Nhưng nay thì chẳng còn gì nữa”. Sau đó Lư Sinh tuy được miễn tội chết nhưng vẫn bị lưu đày tới vùng biên cương. Mấy năm sau được chứng minh là vô tội, Lư Sinh lại được mời về kinh làm tướng, còn 5 đứa con trai đều làm lên chức quan to. Khi về già Lư Sinh muốn cáo lão về quê song Hoàng thượng không cho, Lư Sinh buồn rầu mà chết.
Đúng lúc đó Lư Sinh tỉnh giấc, mở mắt ra vẫn thấy Lã Ông ngồi bên cạnh, nồi cơm ngô cũng vừa chín tới, tất cả vẫn như cũ.
Giấc mộng kê vàng xuất phát từ điển tích Hoàng lương mộng
Ôi ! Thì ra là một giấc mộng – Lư Sinh thốt lên.
“Đời người vốn dĩ là một giấc mộng mà” Lã Ông nói bằng vẻ sâu xa.
Con người ta sống ở trên đời bon chen giành giật cũng chỉ vì danh lợi. Người theo đuổi chữ danh hướng về triều đình, người theo đuổi chữ lợi nhìn ra chợ búa. Người dành được vinh hoa phú quý vui sướng hớn hở, người thua cuộc đói nghèo than thân trách phận. Nhưng theo quan điểm của hư vô và vô thường thì tất cả những thứ đó đều là vô nghĩa, giống như giấc mộng hoàng lương!
Toàn bộ giấc mơ của Lư Sinh diễn ra tới… 18 năm nhưng thời gian đời thực chưa nấu xong nồi kê, ý của tác giả muốn nói rằng đời người ngắn ngủi, những vinh hoa phú quý chỉ là giấc chiêm bao. Phải chăng điều này hợp với tư tưởng của Phật giáo “chư hạnh vô thường, chư pháp vô ngã, duyên khởi tính không”. Thế gian vạn vật không phải là vĩnh hằng, bất biến. Các pháp đều do nhân duyên mà sinh, duyên tan thì diệt, vạn pháp chỉ là duyên khởi, tính không…
Hoàng lương mộng là một truyền thuyết nổi tiếng, có trên 10 dị bản khác nhau tại Trung Quốc. Bài ở đây dựa theo tài liệu của Mã Trí Viễn đời nhà Nguyên biên soạn và bộ sách Thái bình quảng kí (太平廣記) do nhóm Lý Phương (12 người) đời Tống thực hiện theo lệnh của vua Tống Thái Tông.
Chẩm trung ký của nhà văn Trầm Ký Tế đời nhà Đường
Nhiều học giả cho rằng Lư Sinh xuất phát từ nguyên mẫu Lã Động Tân – một thi hào, đồng thời là vị thần trong số Bát Tiên, được tôn kính trong lịch sử văn hóa Trung Hoa. Trong Thái bình quảng kí (tập 82), Lã Động Tân được thay bằng nhân vật Lư Sinh, còn đạo sĩ là Lã Ông; nhưng theo tài liệu của Mã Trí Viễn thì Lư Sinh được gọi là Lã Nham, đạo sĩ Lã Ông chính là nhân vật Chung Li Quyền.
Lư Sinh xuất phát từ nguyên mẫu Lã Động Tân
Cũng liên quan đến câu giấc mộng kê vàng, hiện nay ở Hàm Đan thuộc tỉnh Hà Bắc (Trung Quốc) có một ngôi đền dựa vào tích Hoàng lương mộng, được gọi là Hoàng lương mộng Lã tiên từ (黄粱梦吕仙祠). Đây là một quần thể kiến trúc cổ rất nổi tiếng.
Ngôi đền Hoàng lương mộng ở Hàm Đan, tỉnh Hà Bắc (Trung Quốc)
Theo tài liệu lịch sử Trung Quốc thì ngôi đền này xuất hiện từ cuối triều đại nhà Đường và đầu triều đại nhà Tống, được xây dựng lại vào năm Gia Kinh thứ 28 của triều đại nhà Minh (năm 1549), rồi được trùng tu vào thời nhà Thanh. Quần thể kiến trúc này có diện tích 14.000 m2, một di tích văn hóa của Đạo giáo, chứa nội hàm văn hóa dân gian của Trung Quốc, được bảo tồn tốt và có giá trị cao.
Xem thêm bài viết: Giấc mộng Nam Kha
